Co motywuje ludzi do odkładania pieniędzy na przyszłość? Wiedza na ten temat ma spore znaczenie, ponieważ dzięki niej można konstruować skuteczne strategie. Strategie mające na celu stymulowanie takich zachowań, które spowodują iż ludzie będą skłonni wyrzec się części bieżącej konsumpcji, po to by w przyszłości korzystać ze zgromadzonego kapitału. Ponieważ nie wszyscy oszczędzają z tych samych powodów, do różnych osób będą przemawiać różne argumenty dotyczące oszczędzania.
Jedna z koncepcji (Xiao, Anderson, 1997), która wyjaśnia motywy oszczędzania nawiązuje do teorii potrzeb Maslowa. Dla przypomnienia: teoria Maslowa zakłada, że u podłoża ludzkiej motywacji leżą hierarchicznie ułożone potrzeby. Dopiero zaspokojenie potrzeb niższego rzędu, powoduje ujawnienie się potrzeb wyższego rzędu. Na podstawie przeprowadzonych badań Xiao i Anderson stwierdzili, że różne kategorie domowych aktywów zaspakajają różne potrzeby finansowe (analogicznie do hierarchii potrzeb Maslowa). Rachunki bieżące zaspokajają potrzeby z najniższego poziomu piramidy potrzeb, czyli są to wydatki na codzienne potrzeby konsumpcyjne. Potrzeba bezpieczeństwa (kolejny poziom) jest zaspakajana poprzez rachunki oszczędnościowe, obligacje, ubezpieczenia komunikacyjne i majątkowe, polisy na życie itp. Z kolei akcje (najwyższe piętro piramidy) są odzwierciedleniem potrzeby samorozwoju i osiągnięć. Ponieważ zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu może pojawić się dopiero po zaspokojeniu potrzeb rzędu niższego, zainteresowanie akcjami pojawi się zapewne dopiero, gdy mamy zapłacone wszystkie rachunki i zapewnione bezpieczeństwo finansowe.
Zupełnie inną koncepcję motywacji do oszczędzania przedstawili Horioka i Watanabe (1997). Doszli oni do wniosku, że większość motywów dla których ludzie oszczędzają można ująć w trzech kategoriach:
- Motywy powiązane z cyklem życia człowieka – to motywy wynikające z potrzeb związanych z różnymi etapami życia człowieka, powodujące zachwianie równowagi pomiędzy dochodem a wydatkami (np. oszczędzanie na wakacje, na ślub, na przyszłą emeryturę),
- Motywy powiązane z potrzebą zabezpieczenia przyszłości – są to motywy wynikające z niepewności związanej z przyszłymi dochodami i wydatkami (oszczędzanie na wypadek bezrobocia, zdarzeń losowych, zmian wysokości dochodów),
- Motywy dzielenia się z innymi – wynikają z chęci pozostawienia aktywów dzieciom czy innym członkom rodziny ( w formie darowizny lub spadku).
Przypuszczalnie w różnych społeczeństwach proporcja pomiędzy tymi motywami jest różna. Na przykład w Polsce silniejszy od motywu zabezpieczenia przyszłości może być motyw dzielenia się. W pewnym stopniu potwierdzają to badania (Kronenberg 2009), z których wynika, że Polacy w niewielkim stopniu myślą o zabezpieczeniu swojej finansowej przyszłości na emeryturze, natomiast chętnie odkładają pieniądze dla dzieci czy wnuków, niezależnie od ich stopnia samodzielności czy sytuacji materialnej.
Ciekawe są również wyniki badania przeprowadzonego na Polakach, którzy przekroczyli 60 rok życia (D. Maison, 2012). Badanie to pokazało, że osoby te oszczędzają na szczególny cel – na swój pogrzeb, trumnę, pomnik itp. Oszczędzanie na ten cel wyraźnie rośnie z wiekiem. U osób powyżej 75 roku życia aż 22% oszczędza na ten cel i co więcej wskazuje go jako pierwszy cel jaki pojawia się u nich po oszczędzaniu na „czarną godzinę” i na wypadek choroby.
