„Mieszkańcy stanu Wirginia zarabiający mniej niż 15 tys. dolarów rocznie wydają 2,7% swojego rocznego dochodu na losy na loterię. Tymczasem zarabiający w ciągu roku ponad 50 tys. dolarów przeznaczają na ten cel tylko 0,11% dochodów” (J. Zweig, Twój mózg, twoje pieniądze).
Żal jest uczuciem , które wydaje się być nierozerwalnie związane z rynkiem kapitałowym. Czemu? Ponieważ inwestowanie to gra, która raz generuje nam zyski, a raz straty. A kiedy pojawia się strata, pojawia się również żal. Strata to potwierdzenie, że moja decyzja była niewłaściwa, że popełniłem błąd.
Polisy inwestycyjne, które są najpopularniejszą formą oszczędzania niewielkich kwot, często traktowane są przez klientów z dużą rezerwą, ze względu na okres ich trwania. 10, 15 czy nawet 20 lat, to dla większości Polaków okresy wręcz ocierające się o nieskończoność. Jak mogę podjąć zobowiązanie do tego, ze będę płacić co miesiąc określoną kwotę przez tyle lat, podczas gdy nie wiem, czy za 2-3 lata będę mieć jeszcze pracę!- to jeden z głównych argumentów.
Zdarza się, że ludzie bywają zbyt pewni siebie:) Przejawia się to głównie w przecenianiu swojej wiedzy, złej ocenie ryzyka oraz swoich możliwości kontrolowania zdarzeń. Czy może to mieć wpływ także na decyzje inwestycyjne? Jak najbardziej. Inwestorzy są przekonani, że ceny akcji które posiadają będą rosnąć szybciej niż tych akcji, których nie mają w portfelu. Nawet jeżeli nie pojawiły się żadne informacje, które mogłyby potwierdzić takie oczekiwania. Samo posiadanie akcji daje iluzoryczne poczucie kontroli nad ich notowaniami.
Z początkiem XVIII wieku Izaak Newton przekonał się na własnej skórze czym jest efekt tłumu, bańka cenowa i jakie są konsekwencje jej pęknięcia. Newton, któremu zaoferowano akcje Kompanii Mórz Południowych na samym początku jej działalności, sprzedał je po spektakularnym wzroście, kiedy stwierdził że cena akcji osiągnęła już szczyt swoich możliwości. Był fizykiem, zdawał sobie więc sprawę z prawa regresji. Wiedział, że po gwałtownym wzroście nastąpi równie gwałtowny spadek.
Kiedy byłem dzieckiem moi rodzice przynosili do domu wypłatę w kopertach. Comiesięczny rytuał był taki sam. Pieniądze trafiały na poszczególne „kupki”: to na opłaty, to na życie, to na buty itp. Dzisiaj już wiem, że każda z tych „kupek” była mentalnym kontem, czyli szufladką jaką tworzymy sobie w głowie. Po co? Pieniądze nie są „ometkowane” zatem sami je sobie „metkujemy”, ponieważ tak jest nam łatwiej funkcjonować.
Podczas jednego ze szkoleń objaśniałem zebranym (a byli to ludzie reprezentujący różne branże) na czym polega działanie procentu składanego. Pewna pani powiedziała: „A ja nie wierzę, że inwestując 300-400 zł miesięcznie za 30-40 lat będę miała milion złotych”. „I bardzo słusznie- powiedziałem – ponieważ to nie jest kwestia wiary, tylko… matematyki”. Wystarczy wrzucić te dane do arkusza kalkulacyjnego, a przekonamy się, że to prawda. Jednak zatrzymajmy się na tym skąd bierze się ten brak wiary.
Ciekawe? Wystarczy poczytać poradniki w gazetach, które pełne są takich porad. Dopiero w drugiej kolejności oszczędzanie związane jest z odkładaniem pieniędzy na jakiś cel. Niestety dla większości naszych rodaków ten cel jest nieokreślony. Ludzie zapytani na co oszczędzają, mówią „na wszelki wypadek” lub „na czarną godzinę”. Trzeba przyznać, że takie podejście nie ułatwia oszczędzania. Ale czym w takim razie jest inwestowanie?
Słowa te możemy czasem usłyszeć, nawet od bliskiej osoby. I bynajmniej nie miał to być komplement. Jednak czy wiesz, że jest coś takiego jak ”dobry” materializm? Tak, dobry materializm, to taki który polega na traktowaniu dóbr jako narzędzi pozwalających na osiągniecie celów pozamaterialnych. Zły materializm, to posiadanie dóbr jako cel sam w sobie. Miriam Tatzel wyodrębniła 4 typy konsumentów, będące pochodną skrzyżowania natężenia materializmu (stosunek do rzeczy) z podejściem do wydawania pieniędzy (stosunek do pieniędzy).