Tak wiem, tytuł brzmi poważnie jednak kiedy zobaczysz przykład, przekonasz się że to nie takie straszne. A o co chodzi? O sposób sformułowania myśli, który wpływa na nasze przekonania: Czy przyjmiesz zakład, który daje 10% prawdopodobieństwa wygranej w wysokości 95$ i 90% prawdopodobieństwa utraty 5$?
Zjawisko polegające na tym, że człowiek niewykwalifikowany w jakiejś dziedzinie życia ma tendencję do przeszacowywania swojej wiedzy i umiejętności w tej dziedzinie nazywa się efektem Dunninga-Krugera (od nazwisk naukowców, którzy przebadali je jako pierwsi). Podobno zainspirowała ich historia przestępcy rabującego banki, który rozsmarowywał sobie na twarzy sok z cytryny. Ponieważ tego soku można używać jako atramentu sympatycznego, rabuś zakładał że jego twarz nie będzie widoczna na nagraniach z monitoringu!
Historia, ta zaczyna się w roku 1609, gdy Henry Hudson, brytyjski żeglarz zatrudniony przez Holenderską Kompanię Wschodnioindyjską odkrywa miejsce, które nazywane było przez miejscowych Indian Lenape – „Manna – Hata” czyli „Wyspa Wielu Wzgórz”.
Co motywuje ludzi do odkładania pieniędzy na przyszłość? Wiedza na ten temat ma spore znaczenie, ponieważ dzięki niej można konstruować skuteczne strategie. Strategie mające na celu stymulowanie takich zachowań, które spowodują iż ludzie będą skłonni wyrzec się części bieżącej konsumpcji, po to by w przyszłości korzystać ze zgromadzonego kapitału. Ponieważ nie wszyscy oszczędzają z tych samych powodów, do różnych osób będą przemawiać różne argumenty dotyczące oszczędzania.
Czy czasem wydaje ci się, że niektóre zbiegi okoliczności są tak niewiarygodne, że nie sposób nie przypisać im jakiegoś głębszego sensu? Bywa, prawda? Tymczasem zbiegi okoliczności są powszechną częścią życia. Nawet te najbardziej nieprawdopodobne. To twój umysł dopiero nadaje im znaczenie. Czy zdarza ci się w chaosie lub ciągu przypadkowych zdarzeń dostrzegać sens, którego w istocie tam nie ma? Jeżeli ta przypadłość dotyka cię w miarę często, to być może padłeś ofiarą apofenii.
Zdarza się, że ludzie bywają zbyt pewni siebie:) Przejawia się to głównie w przecenianiu swojej wiedzy, złej ocenie ryzyka oraz swoich możliwości kontrolowania zdarzeń. Czy może to mieć wpływ także na decyzje inwestycyjne? Jak najbardziej. Inwestorzy są przekonani, że ceny akcji które posiadają będą rosnąć szybciej niż tych akcji, których nie mają w portfelu. Nawet jeżeli nie pojawiły się żadne informacje, które mogłyby potwierdzić takie oczekiwania. Samo posiadanie akcji daje iluzoryczne poczucie kontroli nad ich notowaniami.
Podczas jednego ze szkoleń objaśniałem zebranym (a byli to ludzie reprezentujący różne branże) na czym polega działanie procentu składanego. Pewna pani powiedziała: „A ja nie wierzę, że inwestując 300-400 zł miesięcznie za 30-40 lat będę miała milion złotych”. „I bardzo słusznie- powiedziałem – ponieważ to nie jest kwestia wiary, tylko… matematyki”. Wystarczy wrzucić te dane do arkusza kalkulacyjnego, a przekonamy się, że to prawda. Jednak zatrzymajmy się na tym skąd bierze się ten brak wiary.